Cookies | Dostępność

Gminny Program Rewitalizacji

Mijająca w 2012 roku 120. rocznica uruchomienia Szpitala Śląskiego stała się pretekstem do przygotowania wystawy prezentującej pierwsze dekady funkcjonowania cieszyńskiej lecznicy, której znaczenie dla Śląska Cieszyńskiego tak wówczas, jak i dziś, trudno przecenić. Jej historia sięga lat osiemdziesiątych XIX i w wymiarze społecznym odzwierciedla wielonarodowościowe i wielowyznaniowe oblicze ówczesnego Cieszyna, będącego w najlepszym tego słowa znaczeniu areną rywalizacji kilku środowisk.

 

Postacią, od której wszystko się zaczęło, był ksiądz dr Theodor Haase, superintendent morawsko-śląski Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i proboszcz cieszyński, znany polityk i wpływowy działacz społeczny, który zrealizował pomysł założenia szpitala gminy ewangelickiej, dotychczas z konieczności korzystającej ze szpitali katolickich zgromadzeń zakonnych. Allgemeine Krankenhaus der evangelischen Gemeinde in Teschen (Szpital Powszechny Gminy Ewangelickiej w Cieszynie) – prawdopodobnie największa cieszyńska inwestycja powstała w absolutnej przewadze z dobrowolnych składek zbieranych na terenie Austro-Węgier i wielu innych europejskich krajów – został poświęcony 14 czerwca 1892 roku. Pierwszy pacjent przyjęty został do szpitala sześć dni później, 20 czerwca 1892 roku. Zgodnie ze statutem szpital przyjmował chorych bez względu na narodowość, język czy wyznanie, a na jego terenie obowiązywał zakaz konwersji.

 

Pierwotny kompleks szpitalny składał się z pawilonu chorych, pawilonu izolacyjnego dla chorób zakaźnych, pawilonu dla rekonwalescentów, budynku administracji, Domu Sióstr, domu zarządcy, pralni, prosektorium z kostnicą, lodowni i chlewów, zaaranżowanych w założeniu parkowym, z alejkami, nasadzeniami i ogrodem warzywnym. 

Na prowadzenie szpitala zgodził się młody chirurg z Salzburga, dr Hermann Hinterstoisser. Po trzech miesiącach dołączyli do niego dwaj asystenci: dr Konrad Friedmann, syna cieszyńskiego rabina obwodowego, oraz dr Stefan Rogoyski rodem z Krakowa. Opiekę nad chorymi sprawowały wykwalifikowane siostry diakonisy. W pierwszym półroczu szpital przyjął pół tysiąca chorych, z czego 31 osób zmarło. Pośród pacjentów 244 było ewangelikami, 225 katolikami, a 29 żydami.

 

Stale rosnąca liczba chorych, która w roku 1900 sięgnęła 1700, przy czym katolicy przewyższali już dwukrotnie liczbę ewangelików, doprowadziła kuratorium szpitala do podjęcia decyzji o rozbudowie tej modelowej placówki. W roku 1901 pojawił się nowy pawilon zakaźny oraz drugi pawilon chorych. Liczba łóżek wzrosła ze 120 do 160. Poza drugą salą operacyjną szpital wyposażony został m.in. w aparat rentgenowski. Niestety koszt utrzymywania zakładu przekraczał możliwości ewangelickiego zboru, w związku z czym w roku 1903 został on podporządkowany administracji Rządu Krajowego w Opawie jako Schlesisches Krankenhaus (Szpital Śląski) z zastrzeżeniem, że na wieczne czasy utrzyma charakter międzywyznaniowy. 

 

Po rozpadzie Austro-Węgier Szpital Śląski został przejęty przez Rząd Krajowy Księstwa Cieszyńskiego, zaś w czerwcu 1922 przez Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach. W roku 1930 dyrektorem mianowany został pochodzący z Gnojnika dr Jan Kubisz. Po jego śmierci w roku 1948 stanowisko dyrektora objął urodzony w Suchej Górnej dr Alfons Mackowski.

***

Wystawa, której współorganizatorem jest Starostwo Powiatowe w Cieszynie, przedstawia historię Szpitala Śląskiego od czasów jego założenia do roku 1950, kiedy to utracił on status szpitala wojewódzkiego.

Zaprezentowane na wystawie obiekty pochodzą ze zbiorów: Archiwum Państwowego w Katowicach Oddziału w Cieszynie, Biblioteki i Archiwum im. B.R. Tschammera Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Cieszynie, Książnicy Cieszyńskiej w Cieszynie, Szpitala Śląskiego w Cieszynie, Muzeum Protestantyzmu Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Cieszynie, Muzeum Chirurgii w Śląskim Szpitalu Reumatologiczno-Rehabilitacyjnym w Ustroniu, Muzeum Těšínska w Czeskim Cieszynie, Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie oraz kolekcji prywatnych.

Wystawa można oglądać w Galerii Wystaw Czasowych Muzeum Śląska Cieszyńskiego do 8 marca 2013.

Irena French

Muzeum Śląska Cieszyńskiego