Olza

/Barbara Stalmachova & Jan Stalmach (z:”Olza - od pramene po ujście”:”Przyroda”, wyd. Region Silesia s.r.o. 2000) w tłum.K. Jaworski, J. Ondraszek/
      Olza ma źródła w Polsce, w Beskidzie Śląskim. Powstaje przez połączenie małych potoków górskich, które wypływają przeważnie na zachodnich stokach Gańczorki (909 m n. p. m.), częściowo Tynioka (891 n. p. m.), i Koczego Zamku (846 m n.p.m.). Z ważniejszych dopływów należy wymienić wpływającą koło Jabłonkowa z lewej strony rzeczkę Łomną, koło Bystrzycy z prawej potok Głuchową i Wędryńkę przepływającą przez Wędrynię. Przed Czeskim Cieszynem z lewej strony rzeczka Ropiczanka, przed Cieszynem z prawej Puńcówka i za Cieszynem, znowu z prawej strony wpływa Bobrówka. W Karwinie największym dopływem lewobrzeżnym jest Stonawka. Pomiędzy Godowem i Dziećmorowicami z prawej strony wlewa się do Olzy rzeczka Piotrówka, która tutaj stanowi nawet krótki odcinek granicy państwowej. W Boguminie (dzielnica Kopytów) na wysokości 195 m n.p.m.
      Olza wlewa się do Odry - należy zatem do zlewiska bałtyckiego. Całkowita długość rzeki Olzy wynosi 99 km, powierzchnia dorzecza 1115 km2, przeciętny przepływ w miejscu ujścia do Odry wynosi 12,5 m3/s.
      Tereny, przez które przepływa rzeka Olza, w grubych zarysach należą do dwóch systemów orograficznych (górotwórczych). Wschodnia część należy do systemu Karpat Zachodnich (pasmo fliszowe Karpat), część zachodnia zaś w większości do Zagłębia Ostrawskiego. Różne są także warunki klimatyczne. Beskid Śląski należy do karpackiego rejonu klimatycznego, rejonu umiarkowanie gorącego, ale zależnego od wysokości n.p.m.
      Nawet w ciągu jednego dnia zdarzają się tutaj wielkie zmiany temperatury i ciśnienia powietrza. Przeważają wiatry południowe lub południowo-zachodnich. Największe opady atmosferyczne bywają w czerwcu i lipcu, jesienią zdarzają się tutaj mgły, w zimie w dolinach występują częste inwersje temperatury w atmosferze. Wraz z wysokością nad poziomem morza wzrasta także procent opadów śnieżnych i długość trwania pokrywy śnieżnej. Część, która należy do Zagłębia Ostrawskiego, ma wszystkie wskaźniki klimatyczne, zwłaszcza temperatury, znacznie łagodniejsze.
      W zależności od wysokości nad poziomem morza, konfiguracji terenu oraz dalszych wskaźników geograficznych różni się także gatunkowy skład roślin i zwierząt, które w dorzeczu rzeki Olzy występują i żyją.
      Różnorodne i bogate jest życie w Olzie, która, do dnia dzisiejszego zachowała stosunkowo wysoki poziom czystości. Potwierdza to bogate spektrum zwierząt, w wielu przypadkach rzadkich i będących pod ochroną. Ważnym czynnikiem są przychylne warunki żywieniowe. Dostateczna ilość pożywienia oraz światła sprzyja wysokiej pierwotnej produkcji roślin. Bazę żywnościową ekosystemu rzecznego wzmacniają w dodatku różne resztki roślinne, jak opadłe liście, trawa i drewno. Powstaje w ten sposób brązowa masa, oznaczana jako detrytus, który jest przetwarzany przez najniższe formy bakterii i pleśni, ale służy także jako pożywienie dla różnych niższych stworzeń, jak np. larw niektórych rodzajów chruścików, owadów wodnych, wszystkożernych skorupiaków, które służą później jako pożywienie dla wyższych zwierząt - ryb, zwierząt ziemnowodnych, ptaków i ssaków.