Gleby

Zanieczyszczenie gleb

       W I połowie lat 90 na terenie Cieszyna przeprowadzono kilkakrotne badania zawartości metali ciężkich w glebie i w materiale roślinnym. Badania te obejmowały tereny położone przy głównych trasach komunikacyjnych, obszary wybranych ogródków działkowych, tereny upraw rolnych i użytków zielonych.

       Przyjmuje się, że badania stężeń metali ciężkich w glebie są aktualne przez okres ok. 5 lat, po czym wymagają powtórzenia. Badania przeprowadzono w Cieszynie w latach 1992-1995, dlatego zrezygnowano z przytoczenia konkretnych danych liczbowych w niniejszym opracowaniu. Należy jednak stwierdzić, że na terenach w pobliżu dróg, objętych badaniami w 1992 r., stwierdzono podwyższoną zawartość lub przekroczenia dopuszczalnych stężeń niektórych metali ciężkich, natomiast na podstawie wyników badań przeprowadzonych w latach 1993-1995 stwierdzono m.in.:

• obszar Cieszyna jest narażony na opad pyłu zawierającego znaczące ilości metali ciężkich,
• największy ładunek nierozpuszczalnych form niektórych metali ciężkich (szczególnie duża zwartość żelaza i manganu) napływał nad teren miasta z kierunku południowego,
• za niepokojące uznano wysokie stężenia metali ciężkich w glebie w formach łatwo przyswajanych (pobieranych) przez rośliny i w ten sposób włączanych do łańcucha pokarmowego (rośliny skażone metalami ciężkimi są zjadane przez zwierzęta hodowlane lub bezpośrednio przez człowieka).

Działania podejmowane w zakresie ochrony gleby

       Biorąc pod uwagę wysoką zawartość metali ciężkich w opadzie pyłu oraz w glebach, a także występowanie na obszarze Cieszyna zjawiska kwaśnych opadów, w latach 1994-1995 oraz w 1998 r. podjęto działania zmierzające do ograniczenia procesu pobierania metali ciężkich przez rośliny uprawne. Przyswajanie metali ciężkich przez rośliny zachodzi intensywniej w glebach kwaśnych, dlatego prostym zabiegiem ograniczającym to zjawisko jest odpowiednie wapnowanie gleb i tym samym podwyższenie wartości pH gleby.

       W 1994 r. akcją wapnowania objęto 168 001 gospodarstw rolniczych, pobrano i przebadano 896 próbek gleby oraz zakupiono 1.027 t nawozu wapniowego, przekazanego następnie rolnikom zgodnie z określonym w badaniach zapotrzebowaniem.

       W 1995 r. akcją objęto kolejne 34 gospodarstwa rolne, z których pobrano i przebadano 204 próbki gleby oraz 27 gospodarstw ogrodniczych, z których pobrano i przebadano 70 próbek gleby. W akcji wapnowania zużyto l. 125 t wapna.

       W 1998 r. przebadano 39 gospodarstw rolnych powyżej 10 ha, pobrano i przebadano 427 próbek gleby, 125 próbek materiału roślinnego na zawartość azotanów oraz 9 próbek materiału roślinnego na zawartość metali ciężkich. Zakupiono 153 tony nawozu wapniowego. W materiale roślinnym (badano 18 podstawowych gatunków warzyw i owoców) w 10 próbkach stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm zawartości azotanów, a w 5 próbkach przekroczenie dopuszczalnych zawartości metali ciężkich. W przypadku opisanych powyżej badań każdy właściciel gospodarstwa został przeszkolony przez pobierającego próbki do badań oraz otrzymał szczegółowe zalecenia nawozowe wraz ze szczegółową instrukcją i komentarzem do wyników badań. Obok znaczenia praktycznego akcja ta miała również znaczenie edukacyjne. Całość opisanych powyżej działań została sfinansowana z budżetu miasta.