19. Kościół Jezusowy przy pl. Kościelnym

Najzacniejszym i największym obiektem ewangelickim w Cieszynie jest kościół Jezusowy, jeden z sześciu kościołów łaski, jakie powstały w pierwszej ćwierci XVIII w. na Śląsku. Budowla musiała spełniać określone warunki: mogła być wzniesiona poza murami miasta w odległości strzału armatniego, poza głównym traktem, bez wieży, bez dzwonów. W oznaczonym miejscu, latem 1709 r. wzniesiono najpierw niewielki kościół drewniany, wokół którego przystąpiono do budowy właściwej świątyni wg planów przygotowanych przez opawskiego architekta Jana Jerzego Hausrueckera. Swoim kształtem świątynia cieszyńska odbiega od pozostałych kościołów łaski, reprezentuje typ barokowej – monumentalnej świątyni misyjnej, dopasowanej do wymogów liturgicznych Kościoła Ewangelickiego i potrzeb nowopowstałego zboru. Korpus kościoła o półkoliście zamkniętym prezbiterium jest budowlą o czterech kondygnacjach, którego nawa okryta jest sklepieniem kolebkowym z lunetami a jej przęsła opierają się na rytmicznie usytuowanych, masywnych filarach. Do nawy głównej przystają symetrycznie nawy boczne: „wewnętrzne” spełniają funkcję pawłaczy, „zewnętrzne”, niższe i krótsze, stanowią ciągi komunikacyjne na pawłacze.

13.10.1710 r. został poświęcony kamień węgielny; budowa przeciągnęła się aż do 1725 r. nie tylko z powodu braku środków, ale także niespokojnej granicy, epidemii i klęsk żywiołowych (pożar miasta). Wyjednanie dodatkowego zezwolenia pozwoliło na wybudowanie wysokiej na 75 m wieży, wzniesionej dopiero w 1750 r. 

O stosowny wystrój wnętrza postarano się w drugiej połowie XVIII w. Składa się on z dwu elementów: monumentalnego, architektonicznego ołtarza, rozwiązanego na tle 12 okien prezbiterium oraz ambony, zawieszonej na jednym z filarów nawy głównej. Obydwa akcenty, aczkolwiek posługują się uniwersalną symboliką, wyrażają głęboką treść biblijną. Oto czterech ewangelistów: święci Mateusz, Marek, Łukasz i Jan zapisali Ewangelie o zbawieniu każdego wierzącego przez Chrystusa, który ustanowił Wieczerzę Pańską i poniósł męczeńską śmierć na krzyżu za grzechy tego świata. Pan Stworzenia wierny swemu Słowu, położył nad ziemią znak przymierza; chwałę Pańską ogłasza wielki dzwon i zastępy aniołów niebieskich. On, Trójjedyny patrzy na wszystko, by tam - na dole, ciągle na nowo przypominane było dzieło zbawienia. 

98 Podobnie, ambona unoszona przez anioła, wyobraża dzban pełny wonności Słowa Bożego, głoszonego z mocy Ducha Świętego i nakazującego podnosić „w górę serca”, gdyż nad wszystkimi króluje zmartwychwstały Zbawiciel Jezus Chrystus. 

Za barierką po prawej stronie ołtarza, na cokole znajduje się popiersie króla szwedzkiego Karola XII, za sprawą którego przywrócono ewangelikom śląskim zagwarantowane pokojem westfalskim prawa i zezwolono na budowę „kościołów łaski”.