Szlaki spacerowe » Via Sacra. Kościoły i klasztory w Cieszynie i Czeskim Cieszynie »
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jerzego
Potwierdzenie przez księcia Przemysława II zakupu wsi Boguszowice przez miasto Cieszyn z przeznaczeniem na utrzymanie przytułku przy kościele, 1472 r.
Św. Jerzy, obraz z przytułku przy kościele, 2 połowa XVIII w. (obecnie w MŚC)
Obrys kościoła i przytułku z planu katastralnego, 1836 r.
Plan zakrystii, 1896 r.
Fasada kościoła św. Jerzego, XIX w.
Kościół św. Jerzego, widokówka z 1905 r.
Widok kościoła, widokówka z okresu międzywojennego
Prezbiterium, fot. z 2007 r.
Tarcza z orłem piastowskim ze zwornika sklepienia
Fragmenty gotyckiej polichromii z XV w.
Płyta nagrobna Anny Heinel (zm. w 1607 r.) i jej rodziny
Grób księdza J. Prutka, pocztówka z początku XX w.
Park przykościelny, fot. z 2008 r.
Kościół od strony plebanii, fot. z 2008 r.
Kościół św. Jerzego powstał jako kaplica przy szpitalu, a właściwie przytułku dla biednych mieszczan, który zgodnie z tradycją ulokowano poza murami miasta. Przytułek powstał zapewne w XIII w., najpóźniej na pocz. XIV w. istniała przy nim kaplica pod wezwaniem św. Trójcy i św. Jerzego. Podlegała cieszyńskiemu proboszczowi, ale nieruchomością zarządzał mianowany przez magistrat zarządca. Od 1472 r. „szpitalik” utrzymywał się z dochodów, w tym celu zakupionej, wsi Boguszowice, w 1545 r. otrzymał grunta zniesionego klasztoru franciszkanów. Fundusze te uzupełniały donacje pobożnych osób, a szły na utrzymanie chorych, kapelana oraz zarządców. Jeden z nich, Jan Witosz ufundował w XVII w. ołtarz główny. W przytułku przebywało z reguły kilkunastu pensjonariuszy. Przytułek mieszczański przestał istnieć w 1882 r., zamiast niego oddano do użytku dom starców w Cieszynie. Sama kaplica od pocz. XVIII w. funkcjonowała jako kościół filialny św. Jerzego i 10 tysięcy Męczenników. Dzwon poświęcony św. Jerzemu odlano w 1751 r. w Ołomuńcu. Kościół leżał poza miastem, oszczędzały go pożary, zachował więc pierwotne cechy architektoniczne najpełniej ze wszystkich cieszyńskich kościołów. Na pocz. XIX w. miał trzy ołtarze: główny z rzeźbionym wyobrażeniem Matki Boskiej Boleściwej, nad którym znajdował się obraz św. Jerzego. Boczne zdobiły figury św. Anny oraz św. Jana Nepomucena. W latach 1804–06 wybudowano przedsionek, nad nim, zamiast starej, drewnianej wieży, wzniesiono murowaną. Kościółek poddawano licznym restauracjom, wystrój wnętrza zmodernizowano w 1972 r.
Kościół św. Jerzego, zbudowany zapewne w XIV/XV w., to niewielki jednonawowy budynek z jednoprzęsłowym prezbiterium, zamkniętym trójbocznie. Prezbiterium jest przykryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym – najmocniej wyeksponowanym gotyckim elementem budowli – w jego zworniku umieszczono tarczę z piastowskim orłem. Obecne wyposażenie prezbiterium stanowią współczesne figury świętych. Na lewej ścianie prezbiterium znajduje się płyta nagrobna Anny Heinel (zm. w 1607 r.) i jej rodziny. Nawę zbudowano na planie zbliżonym do kwadratu, trójprzęsłowy chór otwarty jest do nawy trzema arkadami. Do nawy i do zakrystii prowadzą dwa gotyckie portale ostrołukowe z XV w., ostrołukowe są także okna. Na strychu, nad sklepieniem nawy jest zachowana fragmentarycznie polichromia gotycka z XV w. Na bocznej ścianie znajduje się figura klęczącego św. Jana Nepomucena z 2 ćw. XVIII w. Przy kościele, za murem, znajdował się cmentarz, początkowo dla mieszkańców przytułku, rozszerzony w 1884 r. Miejsce wiecznego spoczynku znalazło na nim wielu znanych cieszyniaków, m. in. Paweł Stalmach i biskup Franciszek Śniegoń oraz piszący po niemiecku poeta Paul Lamatsch von Warnemünde, autor poematu o założeniu Cieszyna z 1840 r. Cmentarz został przez komunistów zmieniony w park, pozostało tylko kilka nagrobków w bezpośredniej bliskości kościoła św. Jerzego, który od 1980 r. pełni funkcję kościoła parafialnego. Wracając przechodzimy znowu przez tory kolejowe, ale przed zamkiem skręcamy w lewo, w ul. Michejdy. Kilkadziesiąt metrów dalej, z lewej strony dochodzimy do budynku dawnej strzelnicy miejskiej (ul. Michejdy 20). W tym miejscu znajdował się w średniowieczu klasztor franciszkanów.