Umowa z 5 XI 1918 r.

Jako pierwsza z inicjatywą kompromisowego uregulowania kwestii cieszyńskiej wystąpiła strona czeska. Przedstawiciele ZNV zwrócili się w tej sprawie do zamieszkałego w Zagłębiu F. Halfara, który w wyborach sejmowych w 1902 r. uzyskał poparcie działaczy czeskich przeciw kandydaturze ks. Londzina. 2 listopada rozpoczęły się w Orłowej rozmowy przedstawicieli RNKC i ZNV. Delegacji polskiej przewodniczył T. Reger, czeskiej Zigmunt Witt, wiceprzewodniczący ZNV.

5 listopada delegaci RNKC i ZNV uzgodnili ostateczny tekst umowy, która dzieliła Śląsk Cieszyński na polską i czeską strefę wpływów. Powiat frydecki przypadł Czechom, a bielski i cieszyński Polakom. Powiat frysztacki został podzielony zgodnie z przynależnością narodowo¬ściową poszczególnych członków wydziałów gminnych (gminy niemieckie miały przejść pod władzę RNKC). W rękach polskich znalazło się 77,3% obszaru Śląska Cieszyńskiego. Poza strefą polską była Orłowa - siedziba polskiego gimnazjum realnego.

Granica wyznaczona 5 listopada miała charakter tymczasowy. RNKC i ZNV nie mogły inaczej zadecydować. Odpowiadała ona jednak aktualnemu wówczas układowi sił politycznych na Śląsku Cieszyńskim, przebiegając w pobliżu polsko - czeskiej granicy etnograficznej. Do jej zawarcia zmusiła obie strony także napięta sytuacja w kopalniach Zagłębia Ostrawsko - Karwińskiego a zwłaszcza coraz częstsze przypadki wybuchu niekontro¬lowanych strajków. Patrzenie na tę umowę jak na sukces Polaków a więc jedynie pod kątem kwestii etnicznych jest jednak zbytnim uproszczeniem. Porozumienie to stwarzało bowiem Czechom pewne udogodnienia, mogące uchodzić za rodzaj „przyczółków” dla przyszłych roszczeń teryto¬rialnych. Dotyczyło to m. in. wprowadzenia do umowy spraw kolei koszycko - bogumińskiej, pozostawienia pod władzą ZNV większej części rewiru karwińskiego i czeskiej załogi wojskowej w Boguminie. W umowie żadna ze stron, a głównie Czesi, nie chciała widzieć rozwiązań ostatecznych. Jej podpisanie uspokoiło jednak na pewien czas - mniej więcej na dwa tygodnie - sytuację. Z drugiej strony, pierwsza poważna próba sił między Polakami a Czechami w batalii o Śląsk Cieszyński, jaka miała miejsca między 29 października a 3 listopada utwierdziła działaczy RNKC a zwłaszcza jej członków wywodzących się z okolic Karwiny, Bogumina i Frysztatu w istnieniu realnego zagrożenia czeskiego.

RNKC i ZNV zobowiązały się do przestrzegania praw mniejszości narodowych, których interesy mieli reprezentować delegowani w tym celu do obu organów „mężowie zaufania”. Ostateczny głos w sprawie rozgrani¬czenia należał jednak do rządów w Warszawie w Pradze. Oto fragmenty umowy:
„Ugoda niniejsza ma charakter przejściowy i w niczym nie przesądza ostatecznego rozgraniczenia terytorialnego, które pozostawia się w całości rozstrzygnięciu przez czynniki powołane, tj. przez rząd polski w Warszawie i rząd czeski w Pradze. Jedynie celem utrzymania ładu i porządku w czasie przejściowym i by nie rozpraszał sił na wzajemne spory obydwu przedstawicielstw w sprawach drobiazgowych natury czysto lokalnej określa się sfery wpływów i działania obydwu przedstawicielstw narodowych na Śląsku, tj. Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego i Národniho výboru pro Slezko, w sposób następujący:

1. Polityczny powiat frydecki podlegać będzie Národnimu výboru pro Slezsko, polityczne zaś powiaty bielski i cieszyński Radzie Narodowej Ks. Cieszyńskiego.
2. W powiecie politycznym frysztackim ma pozostać w zasadzie stan obecny niezmieniony. Wszystkie urzędy w tym powiecie, o ile się to tyczy gmin z zarządem czeskim podlegają Národnimu výboru pro Slezsko; o ile to dotyczy wszystkich innych gmin tego powiatu, Radzie Narodowej Ks. Cieszyńskiego. Mianowanie urzędników może mieć miejsce tylko po wzajemnym porozumieniu się obydwu władz narodowych; dotyczy to także każdej zmiany w stanie urzędników.
   W powiecie frysztackim organy bezpieczeństwa publicznego zależą w obrębie gmin z zarządem czeskim od Národniho výboru, w obrębie reszty gmin od polskiej Rady Narodowej Ks. Cieszyńskiego. Zakres działania komisariatu policyjnego w Morawskiej Ostrawie, który podlega Národnimu výborovi, rozciąga się na cały jego dotychczasowy obwód. Rada Narodowa Ks. Cieszyńskiego ma jednakowe prawo wysłać do tego urzędu swego męża zaufania, a wszelkie zarządzenia, odnoszące do gmin z zarządem mieszanym (polskim i niemieckim), mogą być wydane jedynie za zgodą tego męża zaufania.
3. W całym Śląsku Cieszyńskim poręczają sobie wzajemnie oba przedstawicielstwa narodowe zupełną ochronę mniejszości narodowych zwłaszcza zaś w sprawach kulturalnych, szkolnych i narodowo - politycznych. Sprawy odnoszące się do tych mniejszości, o ile są natury narodowo - politycznej, mają być załatwiane jedynie za zgodą obu przedstawicielstw narodowych.
4. W gminach, w których zarząd gminy należy do innej narodowości aniżeli większość mieszkańców wedle ostatniego spisu ludności, ma być przybrany mąż zaufania tej narodowości w celu wspólnego załatwienia spraw wszelkich.
5. Dozór nad koleją koszycko - bogumińską sprawuje Rada Narodowa Ks. Cieszyńskiego z pomocą osobnej rady nadzorczej, do której ma prawo wysyłać swoich mężów zaufania Národni výbor celem obrony interesów narodu czeskiego.
6. Załogi wojskowe na dworcach w Cieszynie, w Trzyńcu, Mostach i Boguminie ustanawia Rada Narodowa Ks. Cieszyńskiego, Národni výbor pro Slezsko ma jednakowoż prawo utrzymywać na dworcu w Boguminie odpowiednią załogę z własnym oficerem. Siła tej załogi nie może jednak przekraczać połowy załogi polskiej, będzie zaś załoga ta wkraczała jedynie na żądanie dowódcy załogi polskiej.
7. Dworzec kolejowy w Boguminie, tak osobowy jak ciężarowy i przetokowy, należy do zakresu działania Rady Narodowej Ks. Cieszyńskiego aż po ostatnią zwrotnicę w stronę Gruszowa. Terytorium należące w myśl punktu 1. niniejszej ugody do zakresu działania Národniho výboru nie doznaje przez to żadnego uszczuplenia. Postanowienia w punkcie 7. zawarte wchodzą w życie dopiero po wyraźnym zatwierdzeniu przez Národni výbor pro Slezsko.
8. Inne koleje podlegają w zasadzie tej władzy narodowej, na której terytorium się znajdują, w szczególności: kolej Cieszyn - Frydek aż po stację Wojkowice - Bukowiec włącznie oraz kolej Kunczyce - Sucha - Cieszyn aż po stację Szonów włącznie zależą od Národniho výboru pro Slezsko. Kolej górnicza ,,Fontanka” należy w całości do Národniho výboru pro Slezsko z zastrzeżeniem wolnego przewozu węgla i materiałów kopalnianych dla kopalń, znajdujących się w zakresie działania Rady Narodowej Ks. Cieszyńskiego. Kolejki elektryczne: Morawska Ostrawa - Karwina należą w całości do Národniho výboru pro Slezsko. To samo odnosi się do tej części kolei śląskiej, która łączy Polską Ostrawę z Michałkowicami i Polską Ostrawę z Gruszowem. Reszta tych kolejek, a mianowicie linie: Gruszów - Bogumin, Bogumin - Karwina - Frysztat i Orłowa - Kopaniny zależy od Rady Narodowej Ks. Cieszyńskiego. Kierownictwo ruchu i zawiadywania kolejami przypadającymi Radzie Narodowej Ks. Cieszyńskiego obejmuje Dyrekcja Kolejowa w Krakowie.
9. Co się tyczy kwestii żywnościowej, w zasadzie troska o nią spada na władzę czeską w powiecie frydeckim, na władzę polską w powiecie bielskim i cieszyńskim, a na obie władze w powiecie frysztackim w myśl punktu 2. We wszystkich tych powiatach potworzone będą powiatowe rady gospodarcze, które mają dbać o wyżywienie odnośnego powiatu. W poszczególnych gminach potworzone będą lokalne rady gospodarcze i należy dbać o to, aby w radach tych zyskały reprezentację wszystkie warstwy ludności.
   
   

   W celu zaopatrzenia w żywność całego kraju utworzy się ewentualnie dyrektorium, do którego wyślą Czesi i Polacy po 7, Niemcy zaś 5 delegatów. Krajowe urzędy gospodarcze polski i czeski podlegają swoim władzom narodowym i wywierają swój wpływ tam, dokąd sięga ich władza według niniejszej umowy.
   W każdym zaś razie zobowiązują się obie strony dostarczać potrzebnych środków żywności dla zaopatrzenia górników, koksiarzy i hutników Zagłębia Ostrawsko - Karwińskiego. Obie strony gwarantują sobie, że zamówienia środków żywności będą zaspakajane.

10. W sprawie węglowej pozostają w zasadzie urządzenia dotychczasowe. Okręg węglowy podlegać będzie rewirowemu urzędowi górniczemu w Morawskiej Ostrawie, który jest podporządkowany Národnimu výborovi pro Slezsko. Rada Narodowa Ks. Cieszyńskiego ma jednak prawo do tego urzędu wysłać swego męża zaufania, którego zgoda potrzebna jest przy wydaniu zarządzeń dla kopalń znajdujących się w tych gminach, które nie są w zarządzie czeskim. To samo odnosi się także do inspektoratu węglowego Morawskiej Ostrawie, który w kwestii rozdziału węgla podlega dyrektorium wymienionemu w artykule 9.
11. Znosi się środki podjęte w celu militaryzacji zakładów. Pozostają jednak we wszystkich gminach rewiru celem utrzymania porządku załogi wojskowe, które w gminach z zarządem czeskim ustanawia Národni výbor pro Slezsko a w reszcie gmin Rada Narodowa Ks. Cieszyńskiego. Załogi polskie podlegają komendzie wojskowej w Cieszynie, zaś czeskie komendzie wojskowej w Morawskiej Ostrawie. Jeżeli się okaże potrzeba współdziałania, obie te komendy porozumieją się bezpośrednio ze sobą.
12. Wymienione w artykułach 8. 9. i 10. wspólne urządzenia, zwłaszcza w kwestii ruchu na kolejach i tramwajach, mogą być każdej chwili, tylko po wzajemnym porozumieniu się, zmienione lub zniesione.
13. Kwestie zarobkowe, jak w ogóle sprawy społeczne, odnoszące się do całego rewiru, podlegają tzw. komisji zażaleń w Morawskiej Ostrawie, podlegającej w składzie swym obecnym Národnimu výborovi pro Slezsko.
14. Národni výbor pro Slezsko ustanowi u Rady Narodowej Ks. Cieszyńskiego w Cieszynie, celem obrony interesów narodu czeskiego, zaś Rada Narodowa w Cieszynie dla obrony interesów narodu polskiego przy Národnim výborze pro Slezsko w Ostrawie Polskiej upełnomocnionego męża zaufania”.