Listopad 2024 | ||||||
P | W | Ś | C | P | S | N |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | 2 | 3 | ||||
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
Od zabudowań koszarowych przechodzimy ul. Błogocką i dalej skręcamy w prawo, by ul. Ogrodową zejść na ul. J. I. Kraszewskiego, gdzie znajduje się Dom Dziecka, ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego 2
Gdy zbliżała się 50. rocznica panowania cesarza Franciszka Józefa I, przypadająca w 1898 r., Cieszyńska Kasa Oszczędności (Teschner Sparcasse), instytucja bankowa założona przez miasto Cieszyn w 1859 roku, postanowiła odpowiednio uczcić to wydarzenie. Już od dawna wiedziano, że dotychczasowy przytułek dla sierot, mieszczący się przy ul. Cselesty (obecnej ul. Kochanowskiego) był zbyt mały by pomieścić coraz większą ilość dzieci z rozrastającego się gwałtownie, w końcu XIX w., miasta. Postanowiono więc wystawić nowy sierociniec i poświęcić go cesarzowi oraz pamięci cesarzowej Elżbiety, tragicznie zmarłej 10 września tego roku. Przestronny, wygodny obiekt wystawiono w 1898 roku w nowej wówczas, willowej dzielnicy miasta (obecnie ul. J. I. Kraszewskiego). Do ulicy przylega front piętrowego, prostokątnego budynku o klasycystycznych cechach. Niegdyś na wieńczącym go gzymsie znajdował się napis „Kaiser Franz Josef I. und Kaiserin Elisabeth Waisenstiftung” („Fundacja Sieroca cesarza Franciszka Józefa I i cesarzowej Elżbiety”). Od ulicy oddziela Dom Dziecka masywne ogrodzenie z kutą bramą i kratami. W narożu posesji znajduje się cenny okaz buka purpurowego, zasadzony tam podczas otwarcia Domu. Za budynkiem rozciąga się, przylegający do Lasku Miejskiego, niewielki park wraz z placem zabaw dla dzieci. W ozdobionym sztukateriami holu została umieszczona (przywrócona przed kilku laty) tablica z czarnego marmuru z obszernym napisem w języku niemieckim. Jego treść opowiada dokładną historię budynku i wymienia ludzi, architektów i budowniczych zaangażowanych przy jego powstaniu: „Wohlthätige Bürger der Stadt Teschen haben im Jahre 1848 zur Zeit des Regierungsantrittes des Kaiser Franz Joseph I., das alte Waisenhaus Nr. 336 Obervorstadt gegründet. Zur Feier des 50 jährigen Regierungs Jubiläums des Kaisers Franz Joseph I. erbaute die Teschner Sparcasse das neue Waisenhaus welches die Stadtgemeinde Teschen am Jubiläumstage, den 2. Dezember 1898, in ihre fernere Obsorge übernommen hat. Ausgeführt wurde der Bau unter der Amtswirksamkeit des landesfürstl. Commisärs und k. k. Bezirkshauptmannes Carl Dobrowski, R. v. Donnerschild, des Direktions Vorstandes J.U.Dr. Rudolf Bukowski, des Vorsitzenden des Verwaltungs Ausschusses und Bürgermeisters J.U.Dr. Leonhard Demel, R. v. Elswehr, der Direktionsmitglieder Carl Holler, Johann Hoschek und Carl Scholtis, der Verwaltungs Ausschuss Mitglieder Simon Altmann, Carl Bernatzik, J.U.Dr. Leopold Drössler, Ferdinand Fixek, Eduard Flooh, Alois Gratza, Carl Hirnczirs, Anton Jonkisch, Fritz Kutzer, Robert Pawelek, Joseph Pustelnik, Eduard Raschka, Eduard Seemann, Jakob Skrobanek, Ferdinand Turek und des Sparcasse Kanzlei Vorstehers Thomas Lenoch. Mit der Planverfassung und Bauleitung war Stadtingenieur Markus Dalf, mit der Bauausführung Baumeister Ludwig Kametz betraut.“ („Dobroczynni obywatele miasta Cieszyna w 1848 roku, w którym rozpoczął swe rządy Cesarz Franciszek Józef I, założyli stary sierociniec w domu pod nr 336 na Górnym Przedmieściu. Dla uczczenia pięćdziesięciolecia jubileuszu panowania Cesarza Franciszka Józefa I Cieszyńska Kasa Oszczędności zbudowała nowy sierociniec. Dom ten, w dzień jubileuszu 2 grudnia 1898 roku pod swoją opiekę na stałe przyjęła miejska gmina Cieszyna. Budynek powstał pod urzędowym nadzorem Książęcego Komisarza i ces. król. Starosty Powiatowego Karola Dobrowskiego rycerza von Donnerschild, Naczelnika Dyrekcji doktora praw Rudolfa Bukowskiego, przewodniczącego Komisji Zarządu i Burmistrza doktora praw Leonarda Demla rycerza von Elswehr, członków Dyrekcji Karola Hollera, Jana Hoschka i Karola Scholtisa, członków Komisji Zarządu Szymona Altmanna, Karola Bernatzika, doktora praw Leopolda Drösslera, Ferdynanda Fixka, Edwarda Flooha, Alojzego Gratza, Karola Hirnczirsa, Antoniego Jonkischa, Fritza Kutzera, Roberta Pawelka, Józefa Pustelnika, Edwarda Raschka, Edwarda Seemanna, Jakuba Skrobanka, Ferdynanda Turka i Naczelnika Kancelarii Kasy Oszczędności Tomasza Lenocha. Sporządzenie planów i kierownictwo budowy powierzono miejskiemu inżynierowi Markowi Dalfowi, a nadzór budowlany architektowi Ludwikowi Kametzowi.”).
Tekst: Mariusz Makowski
Fotografie: Dominik Dubiel, Paweł Halama, Daniel Hryciuk, Magdalena Jańczuk, Renata Karpińska, Mariusz Makowski, Joanna Rzepka Dziedzic, Anna Szostok Fedrizzi, Henryk Tesarczyk
W publikacji wykorzystano fotografie, dokumenty i eksponaty ze zbiorów:
Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie,
Książnicy Cieszyńskiej w Cieszynie,
Archiwum Państwowego w Katowicach, Oddział w Cieszynie,
Urzędu Miejskiego w Cieszynie,
Muzeum Beskyd, Frýdek Místek,
Mariusza Makowskiego
oraz ilustracje z publikacji:
H. Wawreczka, J. Spyra, M. Makowski,
„Cieszyn i Czeski Cieszyn na starych widokówkach i fotografiach”, WART, Nebory 1999.