Listopad 2024 | ||||||
P | W | Ś | C | P | S | N |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | 2 | 3 | ||||
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
Po prawej stronie szkoły znajduje się ul. Pawła Stalmacha, którą kierujemy się pokonując wzniesienie. Mijamy po lewej stronie ewangelicki Kościół Jezusowy i podążając dalej stajemy na Placu Księcia Józefa Poniatowskiego. Przed nami wznosi się budynek sztabu dawnych koszar arcyksięcia Fryderyka. Koszary arcyksięcia Fryderyka, Plac Księcia Józefa Poniatowskiego, ul. Wojska Polskiego
Na dawne koszary wystawione w 1895 roku i nazwane imieniem arcyksięcia Fryderyka Habsburga, ówczesnego księcia cieszyńskiego a jednocześnie jednego z głównych dowódców armii austro-węgierskiej, składało się 22 obiektów zlokalizowanych na stokach wzgórza Mały Jaworowy, opadających ku dolinie Olzy. Ten imponujący kompleks budynków zastąpił skromny budynek koszarowy, który od końca XVIII wieku znajdował się w miejscu dzisiejszego Teatru. Pozwoliło to na umieszczenie w Cieszynie 100. pułku piechoty im. księcia Starhemberga, 3. pułku piechoty im. arcyksięcia Karola, 31. pułku obrony krajowej „Teschen” (Cieszyn) oraz służb pomocniczych, komendy uzupełnień, żandarmerii, szpitala i orkiestry. Pierwszym i najważniejszym obiektem był budynek sztabu, obok stała wartownia (dziś Komenda Policji), a za nimi trzy budynki batalionowe wzniesione wzdłuż obsadzonego kasztanami placu ćwiczeń. Pozostałe obiekty znajdują się przy ul. gen. W. Sikorskiego, natomiast dawne koszary obrony krajowej, mieszczące dziś Zespół szkół Ponadgimnazjalnych, poniżej ul. J. I. Kraszewskiego. W koszarach stacjonowało około 2.000 żołnierzy pod dowództwem 70 oficerów. Cesarsko – królewska armia nadawała Cieszynowi specyficzny koloryt. Wojsko widoczne było w mieście podczas uroczystych defilad i przemarszów, orkiestra wojskowa grała w świąteczne popołudnia na Rynku i w miejskich parkach. Eleganccy oficerowie z różnych stron monarchii przesiadywali w licznych miejscowych restauracjach i kawiarniach. Wielu z nich zakładało w Cieszynie rodziny i pozostawali na stałe w mieście, wzbogacając jego wielonarodową mozaikę. Wielkimi wydarzeniami w życiu Cieszyna i całej okolicy były tzw. Cesarskie manewry, zorganizowane dwukrotnie, w 1880 i 1906 roku. Udział w nich samego cesarza skupiał w Cieszynie jego dwór, austro węgierskie dowództwo wojskowe, sztabowców wielu regimentów, zagranicznych attaché wojskowych i miejscowych notabli. Wydarzenia te nadawały Cieszynowi polot stołecznego miasta. Koszary arcyksięcia Fryderyka służyły austriackiemu wojsku zaledwie 13 lat, do końca I wojny światowej. W nocy z 31. X. na 1. XI. 1918 roku oficerowie cieszyńskiego garnizonu polskiej narodowości w wyniku bezkrwawego zamachu przejęli władzę nad wojskiem oraz strategicznymi punktami w mieście. Przekazali władzę Radzie Narodowej dla Księstwa Cieszyńskiego. Dawne austriackie koszary przejęło na swe kwatery Wojsko Polskie. W okresie międzywojennym stacjonował w nich IV Pułk Strzelców Podhalańskich. Obecnie w wielu budynkach znajdują się mieszkania, w kilku znajdują się szkoły i placówki oświatowe, zaś część zabudowań zajmuje oddział Straży Granicznej.
Tekst: Mariusz Makowski
Fotografie: Dominik Dubiel, Paweł Halama, Daniel Hryciuk, Magdalena Jańczuk, Renata Karpińska, Mariusz Makowski, Joanna Rzepka Dziedzic, Anna Szostok Fedrizzi, Henryk Tesarczyk
W publikacji wykorzystano fotografie, dokumenty i eksponaty ze zbiorów:
Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie,
Książnicy Cieszyńskiej w Cieszynie,
Archiwum Państwowego w Katowicach, Oddział w Cieszynie,
Urzędu Miejskiego w Cieszynie,
Muzeum Beskyd, Frýdek Místek,
Mariusza Makowskiego
oraz ilustracje z publikacji:
H. Wawreczka, J. Spyra, M. Makowski,
„Cieszyn i Czeski Cieszyn na starych widokówkach i fotografiach”, WART, Nebory 1999.