Ratusz

Z Pl. Dominikańskiego przechodzimy pod arkadą ul. Ratuszowej, by znaleźć się na Rynku. Jego najważniejszą budowlą jest Ratusz Rynek 1

Budynek cieszyńskiego ratusza powstał w 1496 r., kiedy to książę cieszyński Kazimierz II sprzedał miastu 2 domy, które następnie zostały zburzone. Wzniesiony na tym miejscu pierwszy renesansowy ratusz ulegał kilkakrotnie częściowemu lub całkowitemu zniszczeniu podczas pożarów miasta w 1552, 1720 i 1789 roku. Odbudową siedziby władz miejskich zajął się ks. Leopold Jan Szersznik kierującym pracami przy podniesieniu miasta z ruin. Plany nowego ratusza sporządził utalentowany cieszyński architekt Ignacy Chambrez de Ryvos. Powstał w ten sposób klasycystyczny budynek o wyszukanej elegancji z górującą nad całością założenia zegarową wieżą, zwieńczoną hełmem w kształcie architektonicznej latarni. Pomiędzy oknami pierwszego i drugiego piętra ryzalitu zawieszono tablicę z datą 1789 i łacińskim napisem o pożarze: „Exortvs ignis sexta maii in svperioris svbvrbii hospitio cvnctas aedes vrbis hvivs exvssit” („Wzniecony szóstego maja w gościńcu na Górnym Przedmieściu ogień zniszczył wszystkie budowle tego miasta”). Wmurowano tam także marmurową płytę poświęconą księciu Albertowi Sasko Cieszyńskiemu i jego żonie Marii Krystynie, którzy przeznaczyli znaczne kwoty na ukończenie ratuszowej wieży i innych budynków w mieście: „Christinae et Alberto Ducibus Tescinensibus, ob civitatem suppeditatis sumptibus suscitatam e cineribus, in quos incendio miserando anno 1789, pridie nona maji redactas fuerat, aeternae memoriae causa cives teschinenses posuere” („Krystynie i Albertowi książętom cieszyńskim za to, że pomogli podnieść miasto z popiołów po pożarze w nieszczęsnym roku 1789, w przeddzień siódmego dnia maja, ku wiecznej pamięci mieszkańcy Cieszyna ofiarowują”). Przebudowę ratusza zakończono 1 września 1800 roku uroczystym umieszczeniem na wieży korony i tzw. bani, zawierającej okolicznościowe dokumenty. Przebieg całej uroczystości opisał w łacińskim utworze ks. Szersznik: „... Rynek wypełniony kompanią stu żołnierzy i ludem oczekiwał na przybycie księcia Alberta. Ale oto zaczyna się uroczystość. Grają bębny, strzelają moździerze, gra muzyka, sześciu starców niesie koronę wieżową, dwanaście dziewcząt biało ubranych im asystuje. Porządek utrzymuje bractwo kurkowe straż przyboczna księcia Alberta. Idzie senat miejski, za nim tłum. Mowę wygłosił syndyk cieszyński Piotr Sporschil. Koronę wciągnął na wieżę cieśla Jan Kucharz; wypił tam zdrowie cesarskiej rodziny, wszystkich urzędników i pracujących przy budowie robotników ...” Z przebudowy tej zachowała się do dzisiaj jedynie wieża. Późnoklasycystyczna fasada, o toskańskiej kolumnadzie i trójkątnym przyczółku z herbem miasta, powstała w roku 1846 po kolejnym pożarze budynku.

Sala posiedzeń Rady Miejskiej

Od początku istnienia ratusza związane z nim były, leżące po jego prawej stronie, miejskie kramy mieszczące rzeźnicze jatki. W końcu XVIII wieku przebudowane zostały na mieszkanie starosty krajowego oraz odwachu policji. Wzniesiono wtedy piętrowy późnobarokowy budynek, nakryty mansardowym dachem, połączony z korpusem ratusza arkadą nad ul. Rzeźniczą (obecnie Ratuszową). W 1869 roku nadbudowano na nim drugie piętro, uzyskując w ten sposób dodatkowe pomieszczenia dla cieszyńskiego Sądu Obwodowego. Elewacja zewnętrzna tak powstałego obiektu otrzymała neorenesansowy wystrój z środkowym szerokim ryzalitem, podkreślonym przez wysokie weneckie okna drugiego piętra i bogaty gzyms koronujący. Autorem przebudowy był cieszyński budowniczy Gotfryd Dittrich. Kiedy w roku 1906 przeniesiono Sąd Obwodowy do budynku przy ul. Garncarskiej, w opróżnionych w ten sposób pomieszczeniach postanowiono zlokalizować biura zarządu miasta i sale posiedzeń: mniejszą, na obrady komisji, i większą, na posiedzenia Rady Miejskiej, czyli tzw. Wydziału Gminnego. Wtedy też, nad gzymsem koronacyjnym, umieszczono neobarokowy owalny fronton wypełniony płaskorzeźbionym kartuszem z herbem Cieszyna, co podkreśliło przeznaczenie dawnego odwachu. Nowej sali posiedzeń Miejskiej Rady postanowiono nadać dekorację plastyczną odpowiednią do rangi pełnionej przez nią funkcji. Została więc wyposażona w bogato zdobioną dębową boazerię i odrzwia, które sporządził stolarz Maksymilian Schubert. W dwóch rogach sali umieszczono secesyjne piece kominki z herbami Cieszyna. W trzecim rogu stanął okazały zegar szafkowy, pochodzący z warsztatu cieszyńskiego zegarmistrza Franciszka Dibona. Jednakże prawdziwą ozdobą sali stał się herbowy fryz, umieszczony pod częściowo wyzłacanym, stiukowym sufitem. Złożony został z 24 płaskorzeźbionych godeł cieszyńskich cechów rzemieślniczych, wykonanych przez rzeźbiarza Franciszka Kargera według projektu Jerzego Frischa i Leonarda Hulki. Drugą część fryzu wypełnia 39 rodowych herbów przedstawicieli cieszyńskiej szlachty, uzupełnionych o herby Śląska, książąt cieszyńskich i miasta Cieszyna. Zostały one namalowane przez Maksymiliana Salomona. Sala posiedzeń została wyposażona w harmonizujący z nią komplet mebli, złożony z foteli, ław i stołów. Na frontowej ścianie w ciąg boazerii wprawiono olejny portret cesarza Franciszka Józefa I w stroju orderowym Złotego Runa. Pomiędzy oknami zawieszono siedem portretów posłów, którzy w 1779 roku podpisali traktat Pokoju Cieszyńskiego. Po przeciwnej stronie znalazło swe miejsce także siedem olejnych portretów Habsburgów, będących jednocześnie książętami cieszyńskimi. Tylną ścianę ozdobiły portrety założycieli trzech miejskich fundacji hrabiego Adama Wacława Paczyńskiego z Tęczyna oraz baronów Karola Cselesty i Adama Borka z Rostropic (portrety te znajdują się obecnie w Muzeum Śląska Cieszyńskiego). Autorem ideowej koncepcji sali posiedzeń i jej herbowego fryzu był radca budowlany Komory Cieszyńskiej Albin Teodor Prokop. Sala posiedzeń Rady Miejskiej została oddana do użytku 2 września 1906 roku, kiedy w ratuszu uroczyście podejmowano cesarza Franciszka Józefa I w czasie jego wizyty w Cieszynie. Nie była to zresztą pierwsza wizyta cesarza w cieszyńskim ratuszu, bowiem odwiedził go w 1880 roku, o czym przypomina umieszczona na ścianie klatki schodowej tablica z czarnego marmuru, z napisem: „Am 18. Oktober 1880 Vormittags 10 Uhr geruhten Sr. Majestät Kaiser Franz Josef der Erste die Stadtgemeinde Teschen in diesem Amtslokale des Gemeindevorstandes mit Ihrem Allerhöhst gnädigen Besuche auszuzeichnen.” („Dnia 18 października 1880 roku, o godz. 10 rano Jego Wysokość Cesarz Franciszek Józef Pierwszy raczył wyróżnić swoimi najmiłościwszymi odwiedzinami Gminę Miejską Cieszyna w tych lokalach urzędowych Zarządu Gminy.”).